قارچ مالاسزیا چیست؟

مالاسزیا چیست ؟

مالاسزیا (Psoriasis and Malassezia) شبه مخمری است که به صورت فلور نرمال در بدن خصوصاً در نواحی مانند سینه، پشت، سر و بازو که غدد سباسه به فراوانی وجود دارند، دیده می شود. نقش این قارچ در ایجاد بیماری هایی مانند پیتریازیس ورسیکالر، درماتیت سبورئیک، درماتیت آتوپیک و پاپیلوماتوز شناخته شده است.

به نظر می رسد مالاسزیا در القای مکانیسم های ایمنی شروع کننده پسوریازیس پوست سر نیز نقش آغاز کننده ای داشته باشد؛ بر اساس نتایج این مطالعات به نظر می‌ رسد مالاسزیا در پاتوژنز پسوریازس بسیار با اهمیت باشند. این عوامل می‌ توانند از طریق فعال‌ سازی مونوسیت‌ ها و سلول‌ های T توسط سوپر آنتی‌ ژن‌ ها و ترشح سموم مختلف باعث تشدید پسوریازیس شوند.

نام‌های مختلف گونه‌های قارچ مالاسزیا به شرح زیر است:

• dermatis

• equi

•مالاسزیا فور فور

• globosa

• obtusa

• pachydermatis

• restricta

• slooffiae

• sympodialis

• ovalis  (که به نام Pityrosporum ovale نیز شناخته می‌شود(

علت عفونت مالاسزیا

گونه‌های مالاسزیا روی پوست حدود ۹۰% از افراد بزرگسال بدون ایجاد هیچ گونه آسیبی زندگی می‌کنند اما ممکن است سیستم ایمنی بدن، این مخمر را سرکوب کند و باعث تکثیر مالاسزیا و ابتلا به بیماری شود. معمولا پاسخ‌های التهابی جزیی از عوارض ابتلا به این بیماری است. اگر هر دو بیماری مالاسزیا و درماتیت با هم برای فرد پیش بیایند؛ این احتمال وجود دارد که متابولیت‌های محرک مخمرها عامل ابتلا به این بیماری‌ها باشند (اسیدهای چرب آزاد از تری‌گلیسیرید تجزیه می‌شوند)

عوامل زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های پوستی مالاسزیا شامل موارد زیر هستند:

• رطوبت

• تعریق (به همین دلیل احتمال بیشتری وجود دارد که افراد در مناطق گرمسیری به بیماری ﭘﯿﺘﺮﯾﺎزﯾﺲ ورﺳﯿﮑﺎﻟﺮ مبتلا شوند)

• پوست چرب (چربی غیرمعمول پوست) : به همین دلیل احتمال بیشتری وجود دارد که قسمت‌های بالایی بدن، صورت و پوست سر دچار این بیماری شوند.

•  جوش و مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک خوراکی مانند تتراسایکلین برای درمان آن‌ها

• کمبود ایمنی در بدن (مثل ابتلا به عفونت HIV)، کورتیکواستروئیدهای بدنی یا مصرف برخی داروها که منجر به سرکوب سیستم ایمنی بدن می‌شود.

این مخمرها عوامل شیمیایی تولید می‌کنند که میزان رنگدانه‌های پوست را کاهش داده و لکه‌های سفیدی روی آن ایجاد می‌کنند. آزلاییک اسید، پیتریاسیترین و مالاسزین از جمله این عوامل شیمیایی هستند. تجویز آزلائیک اسید روش مناسبی برای درمان اختلال‌هایی چون جوش و روزاسه است.

ممکن است مالاسزیا در معرض نور ماوراء بنفش شب‌نما شود. این حالت به دلیل عامل شیمیایی دیگری به نام پیتریالاکتون رخ می‌دهد.

عوارض عفونت قارچی مالاسزیا

از جمله بیماری‌های پوستی که می‌توانند به دلیل ابتلا به مالاسزیا ایجاد یا تشدید شوند، شامل موارد زیر است:

• پیتیریازیس ورسیکالر: در بیشتر موارد عامل ابتلا به این بیماری انواع globosa، M. sympodialis و M. furfur هستند.

• آکنه استروئیدی

•  جوش زیر پوستی: چنین اختلالی در نتیجه رشد مخمر در فولیکول‌های ملتهب مو ایجاد می‌شود.

•  پوستولیت در نوزادان: این بیماری با بروز جوش‌های چرکی روی پوست کودکان کم‌سن‌وسال همراه است و به آکنه نوزادی شباهت دارد.

• درماتیت سبوره‌ای، شوره سر، پسوریازیس پوست سر و پسوریازیس صورت. در بیشتر موارد، عامل ابتلا به این بیماری‌ها دو گونه restricta و M. globosa هستند

• ابتلا به برخی درماتیت‌های آتوپیک صورت: در این اختلال احتمالا آنتی‌بادی‌های IgE خاصی با مالاسزیا و تست پریک مثبت اندام‌ها مقابله می‌کنند.

• پاپیلوماز هم‌گرا و مشبک: ممکن است فرد در برخی موارد به پاپیلوماز هم‌گرا و مشبک مبتلا شود. چنین اختلالی بیشتر برای دختران نوجوان پیش می‌آید و معمولا می‌توان روی سینه، کمر و گردن آن‌ها جوش‌های رنگدانه‌دار مشاهده کرد.

• ابتلا به پیتیروسپوروزیس تهاجمی در افراد مبتلا به بیماری‌های کمبود ایمنی (موردی نادر)

تینه آورسیکالر

نوعی عفونت قارچی مزمن و سطحی پوست است که بصورت لکه‌های نامنظم و پوسته‌دار ظاهر می‌شود. این ضایعات ممکن است مجزا و یا به هم پیوسته باشند. بیماری معمولاً قسمتهای فوقانی تنه، بازوها و شکم را مبتلا می‌سازد. نواحی دیگر بدن مانند زیربغل،‌کشاله ران، زانو، ساعد و اندامهای تناسلی نیز بطور نادر درگیر می‌شوند.

این بیماری تنها از جنبه زیبایی حائز اهمیت است. ضایعات بصورت لکه های پوسته دار قهوه ای بویژه در تنه، گردن و بازو تظاهر می کند. در مناطق گرمسیری ضایعات بیشتر در صورت مشاهده می شود.

در پوست روشن نواحی درگیر تیره تر از پوست سالم است، ابتدا ضایعات به رنگ صورتی روشن بوده و به مرور زمان به رنگ قهوه ای کم رنگ تبدیل می شوند. در پوست تیره ضایعات بی رنگ یا روشن تر دیده می شود. شکل ضایعات متنوع است و این موضوع به ضخامت پوست، شدت بیماری، واکنشهای التهابی پوست و بویژه میزان تماس با نور خورشید بستگی دارد. علایم بیماری در تماس با نور خورشید و رطوبت تشدید می یابد.

فولیکولیت

این بیماری بصورت پاپول‌های فولیکولی بر روی پشت، بازوها، گردن و ندرتاً صورت که اغلب با خارش همراه است، مشاهده می‌شود.

در این عارضه بدنبال حضور عوامل و فاکتورهای مستعدکننده و با رشد فراوان مخمر در فولیکول‌های مو و انسداد موضعی ممکن است نقش مهمی در ایجاد فولیکولیت داشته باشد. بیماری در آب و هوای گرمسیری معمول است. در افراد مصرف‌کننده کورتیکواستروئیدها و داروهای سرکوب کننده ایمنی و بیماران ایدزی این بیماری دیده می‌شود. فاکتورهای متعددی نظیر تعریق، سن، جنس، نژاد، شغل و مصرف کرم می‌تواند در ایجاد بیماری دخیل باشد.

ضایعات تیپیک پاپول‌ها و پوستول‌های فولیکولی کوچک هستند که با خارش همراه بوده و توزیع آنها بر روی بالا تنه مشخص است و فقدان کومدون سبب افتراق آن از آکنه می‌گردد.

تشخیص براساس تظاهرات کلینیکی پاپول‌ها و پوستولهای خارش‌دار، میکروسکوپی مستقیم، کشت و هیستوپاتولوژی و همچنین تأثیر داروهای ضدقارچی می‌باشد. در بیشتر موارد به درمان موضعی ضدقارچی بخوبی پاسخ می‌دهد. در ضایعات گسترده و یا در مواردی که به درمان موضعی پاسخ نمی‌دهند ممکن است کتوکونازول خوراکی، تریازول، فلوکونازول یا ایتراکونازول اثرات متغیری داشته باشند.

کلونیزاسیون مالاسزیا در فولیکولهای مو غیرطبیعی نیست، بنابراین حضور این قارچ در فولیکول نمی‌تواند دلیل بر بیماری باشد مگر اینکه مطالعات کمّی افزایش رشد مخمر و همچنین کاهش تراکم باکتریهای جلدی را مشخص سازند.

این بیماری بیشتر در افرادی مشاهده می‌شود که داروهای آنتی‌باکتریال مصرف می‌کنند، بدین ترتیب فلور باکتریایی پوست از بین رفته و از طرفی دفاع ایمنی سلول بدن را تضعیف می‌سازد. عوامل دیگری مانند گرما، تعریق، سن، جنس، نژاد، شغل، مصرف روغن یا کرمهای چرب، مصرف کورتیکواستروئیدها و اختلالات سیستم ایمنی را نیز می‌توان در ایجاد این بیماری مؤثر دانست.

درماتیت سبوره

بیماری مزمن و عود کننده پوسته دار در ناحیه سر، صورت و تنه است. ۲ تا ۵ درصد مردم به این بیماری مبتلا می شوند و شیوع آن در مردان بیشتر از زنان است.

شیوع بالای درماتیت سبوره در بیماران نقص ایمنی وابستگی بین مالاسزیا و سیستم ایمنی را با اهمیت می‌سازد. در بیماران HIV مثبت، پارکینسون، مالتیپل اسلکروز و ضربه مغزی و حتی بیماران افسرده شیوع درماتیت سبوره افزایش می‌یابد. ملایم‌ترین شکل بیماری دندروف است.

ضایعات بر روی سر، ابرو، گونه‌ها، گوش‌ها، کتف، جناغ، زیربغل و کشاله ران ظاهر می‌گردد. و رنگ آنها قرمز با پوسته‌های چرب است و با حالت شاخی شدن پوست ناشی از عفونت های باکتریایی ثانویه و اوتیت گوش خارجی اشتباه می‌شوند. بیماری در آب و هوای معتدل در طی فصول گرم و در وضعیت استرس فیزیکی، یائسگی بیشتر ظاهر می‌شود.

تظاهرات بالینی و پراکندگی ضایعات کاملاً تیپیک بوده و نیازی به انجام آزمایشهای قارچ شناسی نمی باشد. آزولهای موضعی و کورتیکوستروئیدها در بهبود بیماری مؤثر هستند، شامپوی کتوکونازول دو بار در هفته بمدت ۲ تا ۴ هفته در درمان درماتیت سبوره و دندروف مؤثر است. پس از درمان استعمال متناوب ۱ یا ۲ هفته ای دارو از عود مجدد بیماری جلوگیری می کند. درصورت عدم پاسخگویی به درمان های موضعی از کتوکونازول خوراکی استفاده می شود.

درماتیت آتوپیک

یک بیماری التهابی مزمن پوست است که با سطح بالای IgE توتال و IgE اختصاص علیه آلرژن‌ها و واکنشهای تیپ I با بسیاری از آلرژنها همراه است.

نقش بیماریزایی مالاسزیا فورفور در درماتیت آتوپیک با شیوع بالای واکنش پوستی تیپ I)40 تا ۶۵ درصد) و حضور IgE علیه مالاسزیا فورفور در سرم بیماران مشخص می‌گردد. حدود ۷۸ درصد بیماران آتوپیک با عصاره پروتئینی مالاسزیا تست پوستی مثبت دارند. عصاره‌ پی‌تی‌روسپوروم اوال تولید اینترلوکین ۴ و اینترلوکین ۱۰ و ساخت IgE را در بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک افزایش می‌دهد. در بین هفت گونه مالاسزیا دو گونه مالاسزیا گلوبوزا و مالاسزیا رستریکتا متداولترین ایزوله‌های مرتبط با درماتیت آتوپیک می باشند. در یک مطالعه بسیاری از بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک با استفاده از کتوکونازول خوراکی بهبود یافته اند.

بیماری سیستمیک

بیشترین موارد عفونتهای سیستمیک در نوزادان و افرادی که دچار اختلالات سیستم ایمنی هستند و از طریق کاتترهای وریدی امولسیونهای چربی داخل رگی دریافت می‌کنند، مشاهده شده است.

این قارچ از مایع صفاقی بیماران مبتلا به پریتونیت‌ها که مدت طولانی در معرض دیالیز صفاقی بوده‌اند جدا شده است. در این نوع بیماری اپیدرم پوست بیمار را می‌توان بعنوان منبع عفونت در نظر گرفت.

فانگمی مالاسزیا در نوزادان معمولاً  بصورت تب، همراه یا بدون اختلال تنفسی و برادیکاردی تظاهر می کند. پنومونی بینابینی و ترومبوسیتوپنی جزو یافته های متداول بالینی است. تب، نارسایی تنفسی همراه یا بدون تنگی نفس شایعترین علائم بالینی بیماریهای احشایی می باشد. تغذیه ضعیف و بزرگی کبد و طحال جزو علائم غیر معمول بیماری است. هیچگونه علامتی از عفونت در محل تزریق کاتتر و یا جوشهای پوستی در نوزادان مبتلا به عفونت احشایی مالاسزیایی مشاهده نمی شود.

گزارشهای محدودی از مالاسزیا فورفور مرتبط با کاتترا آلوده در بزرگسالان مبتلا به بیماریهای زمینه ای موجود است. همه بیماران سابقه استفاده از کاتتر وریدی و دریافت مکمل چربی را دارند. تب جزو پایدارترین علائم بالینی می باشد. اختلال در عملکرد قلب و دستگاه تنفسی از بارزترین تغییرات پاتوژیکی در بیماریهای احشایی مالاسزیا به حساب می آید. این علایم عبارتند از؛ ترومبوز قارچی نزدیک کاتتر، درگیری آندوکارد، واسکولیت عروقی، التهاب آلوئولی و التهاب برونش.

جهت تشخیص عفونتهای سیستمیک می‌توان با تهیه نمونه از خون موجود در کاتتر به جستجوی سلولهای مخمری پرداخت. تشخیص قطعی بوسیله کشت خون اخذ شده از کاتتر محرز می شود. آمفوترسین B و میکونازول معمولاً برای درمان عفونتهای سیستمیک مالاسزیا استفاده می‌شوند.

پسوریازیس

نقش مالاسزیا در بیماری پسوریازیس هنوز روشن نشده است ولی گزارشهای متعددی در رابطه با ارتباط این مخمر چربی دوست و گسترش ضایعات پسوریازیس مطرح شده است. دلایلی وجود دارد که پسوریازیس اصولاً یک بیماری پوستی با واسطه سلولهای T است. اطلاعات اندکی در رابطه با تحریک اولیه که منجر به فعالیت‌های غیرطبیعی سلولهای T می‌شود وجود دارد. عفونتهای استرپتوکوکی می‌تواند محرکی برای پسوریازیس باشد و امکان آزاد سازی توکسین‌های سوپرآنتی‌ژنیک باکتریال وجود دارد. لمفوسیت‌های اختصاصی استرپتوکوک‌های گروه A در ضایعات پسوریازیس یافت شده است. همچنین سلولهای T با واکنشهای مختلف به انواع مورفولوژیکی مخمرهای مالاسزیایی در ضایعات پسوریازیس یافت شده، اما برای بیماری اختصاصی نبوده‌اند. تأثیرمثبت مصرف موضعی یا خوراکی کتوکونازول و در پی آن کاهش مخمرها نشان می‌دهد که مخمرهای مالاسزیا ممکن است تحریک آنتی‌ژنی دیگری در پسوریازیس باشند.

ایزوله کردن مخمرهای مالاسزیایی در ضایعات پسوریازیس به تنهایی نمی‌تواند دلیل بر پاتوژن بودن آن باشد اما نقش آنها را در شدت و گسترش ضایعات نمی‌توان نادیده گرفت.

از بین بردن قارچ مالاسزیا

به طور کلی می‌توان با مصرف داروهای ضد قارچی خوراکی یا موضعی مانند شامپوی کتوکنازول و فلوکونازول خوراکی، عفونت‌های مالاسزیا را درمان کرد. هم‌چنین امکان درمان درماتیت سبوره‌ای با مصرف استروئیدهای موضعی وجود دارد.

اگر مالاسزیا منجر به شوره سر شود، افراد همچنین می توانند با استفاده از داروهای طبیعی زیر ، شوره سر ناشی از مالاسزیا را در خانه کنترل کنند :

•  روغن درخت چای

• روغن علف لیمو

• ژل آلوئه ورا

• اسیدهای چرب امگا ۳

• آسپرین

•  جوش شیرین

• فلز روی

•  روغن نارگیل